CẢNH BÁO DẤU HIỆU TẮC RUỘT & NGUYÊN NHÂN GÂY RA BỆNH

Khi tắc ruột xảy ra thì thức ăn, chất lỏng, dịch đường tiêu hóa và khí CO2 sẽ tích tụ ở vị trí ruột bị tắc nghẽn. Nếu đủ áp lực tích tụ, ruột có thể bị vỡ, rò rỉ các chất có hại trong ruột và vi khuẩn vào khoang bụng. Đây là một biến chứng đe dọa tính mạng nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời.

 

Tắc ruột có thể dẫn tới tử vong

 

Tắc ruột là gì?

》 Thức ăn khi vào đường ống tiêu hóa sẽ lần lượt đi qua các cơ quan trong đường ruột như dạ dày, ruột non, đại tràng, trực tràng và thải chất cặn bã ra ngoài qua đường hậu môn. Thức ăn và chất thải liên tục được chuyển động nhờ nhu động ruột. Tuy nhiên, tắc ruột ngăn chặn không cho thức ăn và chất cặn bã chuyển động theo nhịp bình thường.

》 Tắc ruột có thể xảy ra ở ruột non ruột già hoặc đại tràng. Ngoài ra, tắc nghẽn ruột có thể là toàn bộ hoặc một phần, tùy thuộc vào các nguyên nhân gây bệnh.

 

Nguyên nhân gây tắc ruột

》 Có nhiều nguyên nhân tiềm ẩn gây tắc ruột. Thông thường, tình trạng này không thể được ngăn chặn hay phòng ngừa. Phương pháp chẩn đoán và điều trị sớm là rất quan trọng. Một khi tắc nghẽn đường ruột không được điều trị có thể dẫn đến tử vong.

》 Các nguyên nhân có thể dẫn đến tình trạng ruột bị tắc nghẽn đường ruột:

 

Tắc ruột cơ năng

》 Đây là trường hợp tắc ruột do liệt ruột, nhu động của ruột không hoạt động nữa. Tắc ruột cơ năng chiếm khoảng 3-5% tổng số trường hợp tắc ruột. Nguyên nhân gây ra tình trạng này có thể do người bệnh bị tổn thương thần kinh cột sống, do viêm phúc mạc, máu tục sau phúc mạc, sau phẫu thuật mổ ổ bụng,…

》 Trường hợp tắc ruột/ bán tắc ruột sau mổ:

Tắc ruột thường xảy ra sau phẫu thuật bụng hoặc xương chậu. Theo ước tính , tắc ruột hoặc bán tắc ruột nguyên nhân phổ biến thứ hai để tái nhập viện trong tháng đầu tiên sau thực hiện phẫu thuật.

Nguyên nhân có thể do:

⦿ Nhu động thường chậm sau khi phẫu thuật do thông thường bệnh nhân nằm nghỉ ngơi tại chỗ nhiều sau khi phẫu thuật.

 

⦿ Sẹo sau phẫu thuật có thể gây tắc nghẽn

⦿ Một số loại thuốc ảnh hưởng đến cơ trơn và dây thần kinh trong đường tiêu hóa bao gồm :

•  Thuốc giảm đau opioid
•  Thuốc kháng cholinergic, được sử dụng để điều trị nhiều tình trạng bao gồm tình bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính ( COPD ) và bệnh Parkinson
•  Thuốc chẹn kênh canxi, thường được sử dụng trong điều trị bệnh tim

 

Tắc ruột cơ học

》 Đây là loại tắc ruột phổ biến, chiếm tới 95 – 97 % các trường hợp bệnh nhân. Tình trạng này có thể được gây ra do nuốt phải các dị vật đường tiêu hóa, các bệnh lý xuất hiện khối u, do các tổn thương,….

》 Đối với tắc ruột ở ruột non, có thể do các nguyên nhân sau:

⦿    Sự kết dính: Chất kết dính phát triển ở bên ngoài của ruột hoặc vùng chậu bị tổn thương khi chúng lành sau phẫu thuật hoặc nhiễm trùng. Phẫu thuật phụ khoa và phẫu thuật liên quan đến ruột thừa hoặc đại tràng đặc biệt có khả năng dẫn đến kết dính.  Sự kết dính là nguyên nhân phổ biến nhất gây tắc ruột non ở Hoa Kỳ, chiếm từ 50% đến 70% trong tất cả các trường hợp.
 

Khối u gây tắc ruột

⦿ Xoắn ruột

⦿ Dị tật đường ruột, thường ở trẻ sơ sinh, nhưng cũng có thể xảy ra ở trẻ em và thanh thiếu niên

⦿ Khối u trong ruột non 

⦿ Sỏi mật , mặc dù chúng hiếm khi gây ra tắc nghẽn

⦿ Nuốt phải vật lạ, đặc biệt là ở trẻ em

⦿ Bệnh viêm ruột

⦿ Thoát vị: Nếu có một điểm yếu về cấu trúc trong các cơ và các sợi của thành bụng, một phần của ruột non có thể nhô ra qua khu vực yếu này và xuất hiện dưới dạng cục u dưới da. Đoạn ruột nhô ra này được gọi là thoát vị. 

Phần ruột non bị thoát vị có thể bị tắc nghẽn nếu nó bị mắc kẹt tại điểm mà nó chọc qua thành bụng. Trong trường hợp xấu, ruột bị chèn ép cũng có thể "bóp nghẹt", nghĩa là nguồn cung cấp máu bị cắt đứt và gây ra chết mô ruột. 

Thoát vị là nguyên nhân phổ biến thứ hai gây tắc ruột non ở Hoa Kỳ, chiếm khoảng 25% trong tất cả các trường hợp. Thông thường, thoát vị xuất hiện dưới dạng cục gần rốn (thoát vị rốn), giữa rốn và xương ức (thoát vị bụng)
 

Thoát vị

》 Mặc dù ít phổ biến hơn, tắc ruột cơ học cũng có thể xảy ra ở đại tràng và trực tràng. Nguyên nhân có thể là do:

⦿ Do bã thức ăn quá lớn và khó tiêu hóa

⦿ Dính ruột do nhiễm trùng vùng chậu hoặc phẫu thuật

⦿ Bệnh lý ở các cơ quan khác nhưng tạo thành khối u đè vào đại tràng như U nang buồng trứng, U xơ tử cung.

⦿ Polyp đại tràng 

⦿ Ung thư đại trực tràng: Khoảng một nửa trong số tất cả các trường hợp tắc ruột ở đại tràng là do ung thư đại trực tràng. Ung thư đại tràng hoặc trực tràng không được chẩn đoán có thể gây ra sự thu hẹp dần dần của đại tràng. Thông thường bệnh nhân bị táo bón gián đoạn trong một thời gian trước khi ruột bị tắc nghẽn.

    ➠➠➠ XEM THÊM:   Ung thư đại tràng rất dễ dẫn tới tử vong

⦿ Viêm túi thừa

⦿ Hẹp lòng đại tràng do sẹo hoặc viêm

 

Tắc ruột ở trẻ sơ sinh

》 Tắc ruột ở trẻ sơ sinh thường phát sinh từ nhiễm trùng, bệnh nội tạng hoặc giảm lưu lượng máu đến ruột.  Nhiễm trùng thường gặp nhất ở trẻ em từ 2 tuổi trở xuống. Điều này xảy ra khi một phần ruột của trẻ trượt hay lồng vào một phần ruột khác. 

》 Bất kỳ loại tắc nghẽn đường ruột nào cũng khó chẩn đoán ở trẻ sơ sinh vì trẻ còn quá bé để mô tả các triệu chứng của bệnh. Chính vì vậy, cha mẹ phải quan sát con cái để biết những thay đổi và triệu chứng có thể chỉ ra sự tắc nghẽn. Một số triệu chứng tắc ruột ở trẻ sơ sinh bao gồm:

⦿ Chướng bụng, bụng to lên
⦿ Trẻ hay buồn ngủ
⦿ Sốt
⦿ Khóc rất to
⦿ Phân có thể lẫn máu
⦿ Nôn, đặc biệt là nôn như mật có màu vàng xanh
⦿ Có dấu hiệu yếu sức, mệt mỏi

》 Nếu nhận thấy những dấu hiệu này ở con mình, hãy thông báo với bác sĩ ngay để kịp thời xử lý tình trạng bệnh.

 

Dấu hiệu và triệu chứng của bệnh

》 Các triệu chứng của tắc ruột non có thể bao gồm:

⦿ Chuột rút đau bụng, thường đến trong những đợt sóng dữ dội xảy ra trong khoảng thời gian từ năm đến 15 phút và đôi khi tập trung ở rốn hoặc giữa rốn và xương sườn (Đau trở nên liên tục có thể là triệu chứng của tắc nghẽn ruột)

⦿ Buồn nôn và ói mửa

⦿ Không có khí đi qua trực tràng

⦿ Bụng phình to, đôi khi đau bụng

⦿ Mạch nhanh và thở nhanh trong giai đoạn chuột rút

 

》 Các triệu chứng của tắc ruột toàn phần có thể bao gồm:

⦿ Bụng chướng

⦿ Đau bụng, có thể mơ hồ và nhẹ, hoặc sắc nét và nghiêm trọng, tùy thuộc vào nguyên nhân gây tắc nghẽn

⦿ Táo bón tại thời điểm tắc nghẽn, và có thể là những cơn táo bón gián đoạn trong vài tháng trước đó

⦿ Nếu một khối u đại tràng là nguyên nhân của vấn đề, tiền sử chảy máu trực tràng (chẳng hạn như các vệt máu trên phân)

⦿ Tiêu chảy do phân lỏng rò rỉ xung quanh tắc nghẽn một phần
 

Cảnh giác với các dấu hiệu tắc ruột

 

Mức độ nghiêm trọng của tắc ruột

》 Tắc ruột có thể gây nhiễm trùng nghiêm trọng và viêm khoang bụng của bạn, được gọi là viêm phúc mạc . Điều này xảy ra khi một phần ruột tắc bị vỡ. Biểu hiện là sốt và đau bụng ngày càng tăng. Tình trạng này là một cấp cứu đe dọa tính mạng cần phẫu thuật ngay.

》 Một số biến chứng của tắc ruột như:

⦿ Mất nước nghiêm trọng do tiêu chảy

⦿ Mất cân bằng điện giải

⦿ Thủng ruột 

⦿ Suy thận

》 Nếu sự tắc nghẽn ngăn không cho máu đến một đoạn ruột, điều này có thể dẫn đến:

⦿ Nhiễm trùng

⦿ Hoại tử mô ruột

⦿ Thủng ruột

⦿ Nhiễm trùng huyết đe dọa tính mạng

⦿ Suy đa tạng

⦿ Tử vong

 

Các phương pháp chẩn đoán 

》 Đầu tiên, bác sĩ sẽ ấn vào bụng của bạn để kiểm tra nó. Sau đó, dùng ống nghe để lắng nghe những âm thành nào được tạo ra trong bụng. Sự hiện diện của một khối cứng hoặc các loại âm thanh bất thường, đặc biệt là ở trẻ em, có thể giúp xác định xem có tồn tại tắc nghẽn hay không.

》 Các xét nghiệm chẩn đoán xác định bệnh bao gồm:

⦿ Xét nghiệm máu công thức máu, đo chức năng gan và thận, và mức độ điện giải

⦿ Chụp X-quang ổ bụng

⦿  Chụp CT

⦿  Nội soi đại tràng để xem xét sự tắc nghẽn trong đại tràng và trực tràng

 

Giải pháp điều trị. Tắc ruột có phải mổ không?

》 Điều trị tắc ruột phụ thuộc vào nguyên nhân và mức độ tắc nghẽn. Đối với trường hợp tắc nghẽn cơ học hoàn toàn, thường cần phải mổ ổ bụng để điều trị. Hầu hết các trường hợp tắc ruột đều cần một số hình thức can thiệp y tế.

》 Các lựa chọn điều trị cho tắc ruột có thể bao gồm:

⦿ Sử dụng thuốc: Thuốc Opioids có thể dẫn đến táo bón và làm nặng thêm tình trạng bệnh, do vậy bệnh nhân nếu phải bắt buộc điều trị bằng thuốc này thì có thể kết hợp với các thuốc nhuận tràng để giúp làm mềm phân, tăng nhu động ruột thải phân ra ngoài. Đồng thời, bệnh nhân có thể sử dụng một số loại thuốc giảm đau, chống nốn, kháng sinh chống nhiễm khuẩn.

⦿ Ống thông mũi: Đây là một ống hẹp đi lên mũi và vào dạ dày. Nó loại bỏ chất lỏng và khí bị mắc kẹt trong dạ dày, làm giảm áp lực. Phương pháp này giúp giảm đau và nôn.

⦿ Phẫu thuật:  Bác sĩ phẫu thuật có thể loại bỏ các phần ruột bị tắc nghẽn hoặc bị bệnh. 

⦿  Thuốc xổ trị liệu:  Bác sĩ sẽ đẩy một loại thuốc hoặc nước vào ruột để cố gắng làm đẩy phân ra ngoài, có thể áp dụng trong trường hợp táo bón nặng.
 

Phẫu thuật tắc ruột

 

Thay đổi chế độ ăn uống và lối sống

》 Những thay đổi đơn giản trong chế độ ăn uống và lối sống có thể giúp giảm triệu chứng, nguy cơ xuất hiện biến chứng và nhanh chóng phục hồi sau điều trị tắc ruột.  

》 Người bệnh tắc ruột nên ăn gì? Kiêng gì?

⦿ Chia bữa ăn thành những bữa nhỏ hơn để giam gánh nặng cho đường tiêu hóa 

⦿  Ăn chậm, nhai kỹ thức ăn

⦿ Nên ăn những thức ăn mềm, dễ tiêu hóa như cháo, súp, đồ ăn nước,…

⦿ Khi ăn trái cây nên gọt vỏ và loại bỏ rau củ quả già để dễ dàng tiêu hóa hơn

⦿ Hạn chế uống cà phê, tránh các thực phẩm chứa lượng lớn chất xơ như các loại hạt hay ngũ cốc nguyệt hạt

⦿ Tránh các thực phẩm dai như cần tây hoặc thịt khô,…

》 Một số thay đổi lối sống có thể giúp tăng cường sức khỏe tiêu hóa. Bao gồm:

⦿ Tập thể dục nhiều hơn

⦿ Cung cấp đủ nước cho cơ thể, nên uống ít nhất 2 lít nước mỗi ngày

⦿ Cố gắng hạn chế căng thẳng

⦿ Tránh hoặc bỏ hút thuốc

⦿ Hạn chế uống rượu bia và các chất kích thích do chúng khiến đường ruột bị kích thích.

Trong nhiều trường hợp xấu, tắc ruột có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm đến tính mạng người mắc phải. Vì vậy, nên nhanh chóng đến bệnh viện kiểm tra nếu nhận thấy sự hiện diện của các dấu hiệu bệnh. Đồng thời, bạn có thể giảm đáng kể nguy cơ phát triển tắc ruột bằng chế độ ăn uống và hoạt động lành mạnh. Chúc bạn sức khỏe!