Tư vấn và chẩn đoán tiêu chảy, nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị mới nhất

Đi ngoài phân lỏng là triệu chứng liên quan đến sức khỏe đường tiêu hóa mà chúng ta thường xuyên gặp phải. Nhưng như thế nào thì được coi là bị tiêu chảy và nguyên nhân của nó là gì, hãy cùng tìm hiểu ngay ở bài viết dưới đây.

 

Tiêu chảy là gì?

 

Tiêu chảy là một tình trạng rối loạn tiêu hóa xảy ra phổ biến
 

》 Tiêu chảy, tưởng chừng là một định nghĩa cực kỳ đơn giản, nhưng trên thực tế, theo chuyên môn thì không như vậy.
 

》 Tiêu chảy có thể được định nghĩa theo thuật ngữ tuyệt đối hoặc tương đối dựa trên tần suất đi ngoài (số lần đi ngoài) hoặc tính nhất quán của phân (tính chất phân lỏng nát). Mặc dù những thay đổi về nhu động ruột và tính chất phân có thể thay đổi độc lập với nhau, nhưng những thay đổi này thường xảy ra đồng thời.

 

Dựa vào số lần đi ngoài

 

》 Tiêu chảy tuyệt đối là có nhu động ruột tăng hơn bình thường. Ở người bình thường, số lần đi ngoài tối đa hàng ngày là 3. Nhưng với người bị tiêu chảy thì chức năng của hệ tiêu hóa sẽ gặp trục trặc. Nếu số lần đi ngoài một ngày 5 lần hoặc nhiều hơn thì tình trạng này được gọi là tiêu chảy
 

》 "Tiêu chảy tương đối" là đang có nhu động ruột tăng hơn bình thường. Do đó, nếu 1 người đang có 1 ngày đi ngoài 1 lần, bắt đầu đi ngoài 1 ngày 2 lần, thì cũng được xem là có tiêu chảy tương đối- mặc dù không có quá 3 lần đi ngoài mỗi ngày.

 

Dựa vào tính nhất quán của phân

 

》 Tiêu chảy tuyệt đối rất khó xác định nếu dựa vào tính nhất quán của phân. Vì tính chất phân có thể thay đổi ở người bình thường tùy thuộc vào chế độ ăn uống. Những người ăn nhiều rau sẽ đi phân khô hơn những người ăn ít rau và / hoặc trái cây. 
 

》 Phân là chất lỏng hoặc nước luôn luôn bất thường và được coi là tiêu chảy. Tiêu chảy tương đối dễ xác định hơn dựa trên tính chất phân. Do đó, một người nếu đi ngoài phân lỏng hơn bình thường là bị tiêu chảy tương đối.
 

Nguyên nhân gây tiêu chảy

 

》 Tiêu chảy thường được chia thành hai loại, cấp tính và mãn tính.
 

⦿ Tiêu chảy cấp kéo dài từ vài ngày cho đến một tuần.

⦿ Tiêu chảy mãn tính có thể được định nghĩa theo nhiều cách, nhưng thường kéo dài hơn ba tuần.

⦿ Điều quan trọng là phải phân biệt giữa tiêu chảy cấp và mãn tính vì chúng thường có các nguyên nhân khác nhau, yêu cầu các xét nghiệm chẩn đoán khác nhau và yêu cầu điều trị khác nhau
 

Nguyên nhân gây ra chảy cấp là gì?

 

》 Nguyên nhân phổ biến gây ra tiểu chảy cấp là nhiễm trùng - virus, vi khuẩn và ký sinh trùng, hoặc ngộ độc thực phẩm cấp tính do vi khuẩn, và nguyên nhân cuối cùng là do thuốc. 
 

Tiêu chảy do nhiễm trùng:
 

》 Xảy ra khi ăn thực phẩm bị ô nhiễm như trái cây, rau, hải sản, thịt sống, nước…. Vi trùng, vi khuẩn trong các loại thực phẩm đó có thể xâm nhập vào cơ thể sản sinh độc tố hoặc xâm lấn làm viêm niêm mạc ruột non hoặc đại tràng gây tiêu chảy. Tiêu chảy do nhiễm trùng này chỉ kéo dài 2-7 ngày tùy loại vi sinh vật gây bệnh.
 

Ngộ độc thực phẩm
 

》Là một căn bệnh ngắn ngủi do độc tố do vi khuẩn sản xuất. Các chất độc gây đau bụng và nôn mửa, khiến ruột non tiết ra một lượng nước lớn dẫn đến tiêu chảy. Các triệu chứng ngộ độc thực phẩm thường kéo dài dưới 24 giờ. Với một số vi khuẩn, chất độc được sản xuất trong thực phẩm trước khi ăn, trong khi với các vi khuẩn khác, chất độc được sản xuất trong ruột sau khi ăn.
 

》 Các triệu chứng thường xuất hiện trong vòng vài giờ khi ngộ độc thực phẩm là do độc tố được hình thành trong thực phẩm trước khi ăn. Phải mất nhiều thời gian hơn để các triệu chứng phát triển khi chất độc được hình thành trong ruột (vì cần có thời gian để vi khuẩn sản sinh ra chất độc). Do đó, trong trường hợp sau, các triệu chứng thường xuất hiện sau 7-15 giờ.
 

Tiêu chảy do thuốc
 

》 Tiêu chảy do thuốc là rất phổ biến vì có rất nhiều loại thuốc gây tiêu chảy. Manh mối của tiêu chảy do thuốc là tiêu chảy bắt đầu ngay sau khi bắt đầu điều trị bằng thuốc. Các nhóm thuốc khác gây tiêu chảy bao gồm: thuốc chống viêm không steroid, thuốc hóa trị, kháng sinh, thuốc chống loạn nhịp tim.
 

Nguyên nhân phổ biến của tiêu chảy mãn tính là gì?

 

⦿ Hội chứng ruột kích thích: đây là một bệnh thuộc dạng rối loạn chức năng ruột, làm nhu động đại tràng bất thường, đại tràng tăng nhạy cảm với các tác nhân kích thích.
 

⦿ Bệnh truyền nhiễm: Một số bệnh truyền nhiễm có thể gây tiêu chảy mãn tính, ví dụ, bệnh nhân AIDS thường bị nhiễm trùng mãn tính ở ruột gây tiêu chảy.
 

⦿ Viêm ruột non, viêm đại tràng: làm cho ruột non và đại tràng không thực hiện được đầy đủ chức năng là tái hấp thụ nước, làm nước theo phân ra khỏi cơ thể dẫn đến tiêu chảy.
 

⦿ Ung thư đại tràng.
 

⦿ Không dung nạp lactose: khi cơ thể thiếu hụt men tiêu hóa đường có trong sữa và các sản phẩm từ sữa. Đường sữa không bị phá vỡ trong ruột vì không có enzyme đường ruột, nếu không bị phá vỡ, đường sữa không thể được hấp thụ vào cơ thể. Lactose không tiêu hóa đến đại tràng và kéo nước (bằng thẩm thấu) vào đại tràng, ảnh hưởng đến vi khuẩn đại tràng dẫn đến tiêu chảy. Mặc dù đường sữa là dạng kém hấp thu đường phổ biến nhất, các loại đường khác trong chế độ ăn uống cũng có thể gây tiêu chảy, bao gồm fructose và sorbitol .
 

⦿ Hấp thu chất béo: Hấp thu chất béo là không có khả năng tiêu hóa hoặc hấp thụ chất béo. Sự kém hấp thu chất béo có thể xảy ra do giảm bài tiết tuyến tụy cần thiết cho quá trình tiêu hóa chất béo bình thường (ví dụ, do viêm tụy hoặc ung thư tuyến tuy ) hoặc do các bệnh của niêm mạc ruột ngăn cản sự hấp thụ chất béo tiêu hóa (ví dụ như bệnh celiac). Chất béo không tiêu hóa xâm nhập vào phần cuối của ruột non và đại tràng nơi vi khuẩn biến nó thành các chất (hóa chất) khiến nước được tiết ra từ ruột non và ruột kết, gây tiêu chảy.
 

⦿ Bệnh nội tiết: Một số bệnh nội tiết (mất cân bằng nội tiết tố) có thể gây tiêu chảy, ví dụ, tuyến giáp hoạt động quá mức (cường giáp) và tuyến yên hoặc tuyến thượng thận hoạt động kém (bệnh Addison).
 

⦿ Lạm dụng thuốc nhuận tràng: Việc lạm dụng thuốc nhuận tràng của những người bị táo bón hoặc giảm cân là nguyên nhân thường xuyên của tiêu chảy mãn tính.

Nguyên nhân gây tiêu chảy có thể đến từ một số bệnh lý nào đó hoặc do chính thói quen sinh hoạt của bạn.
 

Triệu chứng và dấu hiệu tiêu chảy

 

⦿ Khi bị tiêu chảy thì đi ngoài phân luôn lỏng hơn bình thường, cho dù số lần đi ngoài có tăng hay không. Phân lỏng hơn bình thường có thể ở dạng phân mềm, nát đến phân nước, tùy thuộc vào lượng nước trong phân.
 

⦿ Các triệu chứng khác liên quan đến tiêu chảy phụ thuộc vào nguyên nhân và loại tiêu chảy, bao gồm sốt, nôn, buồn nôn, đi ngoài có máu, mủ hay nhầy mũi.
 

Khi nào chúng ta cần liên hệ với bác sỹ ngay?

 

》 Hầu hết các đợt tiêu chảy đều nhẹ và thời gian ngắn và không cần phải đi khám, gặp bác sỹ và nhận tư vấn sức khỏe, khám và chẩn đoán bệnh ngay khi:
 

⦿ Sốt cao (nhiệt độ lớn hơn 101 F hoặc 38,3 C
 

⦿ Đau bụng vừa hoặc nặng
 

⦿ Tiêu chảy ra máu cho thấy viêm ruột nặng
 

⦿ Tiêu chảy ở những người mắc bệnh tiềm ẩn nghiêm trọng mà mất nước có thể gây hậu quả nghiêm trọng hơn, ví dụ, những người mắc tiểu đường, bệnh tim và AIDS
 

⦿ Tiêu chảy nặng cho thấy không cải thiện sau 48 giờ.
 

⦿ Mất nước vừa hoặc nặng
 

⦿ Nôn kéo dài ngăn ngừa uống nước
 

⦿ Tiêu chảy cấp ở phụ nữ mang thai vì lo lắng cho sức khỏe của thai nhi
 

⦿ Tiêu chảy xảy ra trong hoặc ngay sau khi hoàn thành một đợt điều trị kháng sinh vì tiêu chảy có thể biểu hiện nhiễm trùng liên quan đến kháng sinh với C. difficile cần điều trị
 

⦿ Tiêu chảy phát triển ở những bệnh nhân mắc các bệnh đường ruột mãn tính như viêm đại tràng hoặc bệnh Crohn vì tiêu chảy có thể làm xấu đi căn bệnh tiềm ẩn hoặc biến chứng của bệnh, cả hai đều - cần điều trị
 

⦿ Tiêu chảy cấp ở trẻ sơ sinh hoặc trẻ nhỏ để đảm bảo sử dụng chất lỏng (loại, lượng và tỷ lệ) thích hợp, để ngăn ngừa hoặc điều trị mất nước, và để ngăn ngừa các biến chứng của việc sử dụng chất lỏng không phù hợp gây co giật và thiếu hụt điện giải.
 

⦿ Tiêu chảy mãn tính

 

Điều trị tiêu chảy

 

》 Tiêu chảy cấp tính được điều trị theo nguyên tắc bù nước và điện giải đầy đủ, tránh mất nước. Bù nước có thể bù nước đường uống hoặc truyền dịch. Tuy nhiên, hiệu quả điều trị theo nguyên tắc này tùy thuộc vào cơ địa và mức độ tiêu chảy của mỗi người. Một số trường hợp nghiêm trọng hơn có thể cần dùng đến kháng sinh.
 

》 Thuốc kháng sinh thường được sử dụng khi bệnh nhân bị tiêu chảy nặng và dai dẳng hơn. Bệnh nhân có thêm các bệnh suy nhược như suy tim , bệnh phổi và AIDS, kiểm tra và xét nghiệm phân cho thấy ký sinh trùng, nhiễm trùng vi khuẩn nghiêm trọng hơn (ví dụ, Shigella ) hoặc C. difficile tiêu chảy xảy ra sau khi đi du lịch ở nước ngoài. Tiêu chảy mãn tính điều trị tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra bệnh mà sử dụng thuốc trị nguyên nhân, kèm các thuốc giảm triệu chứng như thuốc giảm đau, giảm co thắt, thuốc cầm tiêu chảy… phù hợp.
 

Nguyên tắc khi điều trị tiêu chảy

 

Chế độ dinh dưỡng và thói quen sinh hoạt

 

》 Với người bệnh tiêu chảy cấp nên uống nhiều nước như nước lọc, trái cây pha loãng, nước ngọt có chứa đường... Uống nước hỗ trợ bổ sung các chất điện giải như các loại đồ uống thể thao (Gatorade) cũng là một cách ngăn ngừa mất nước hiệu quả.
 

》 Nên tránh sử dụng các sản phẩm từ sữa có chứa caffein và đường sữa vì chúng có thể làm nặng thêm bệnh tiêu chảy. Nếu không có buồn nôn và nôn, nên tiếp tục ăn thức ăn đặc. Các loại thực phẩm nên ăn khi bị tiêu chảy bao gồm gạo, ngũ cốc, chuối, khoai tây và các sản phẩm ít chất béo và không chứa đường. Sau khi tiêu chảy giảm bắt đầu ăn uống trở lại như bình thường.
 

》 Người dễ và thường xuyên bị tiêu chảy nên tránh xa các món gỏi, tái,... vì chúng có thể dẫn đến nhiễm sán, nhiễm khuẩn từ thức ăn chưa được vệ sinh sạch sẽ. Ăn chín uống sôi, nấu kỹ là nguyên tắc quan trọng mà những người thường bị rối loạn  tiêu hóa nên ghi nhớ.

Biện pháp phòng tránh đối với tiêu chảy người bệnh cần ghi nhớ
 

》 Nếu bắt buộc phải sử dụng lại thực phẩm đã nấu sẵn thì phải đun lại trước khi dùng, tránh ăn đồ đã để trong tủ lạnh qua đêm. Ngoài ra, bệnh nhân cũng cần bổ sung thêm các loại quả chín hoặc nước quả chín như chuối, cam, chanh, xoài, đu đủ…để tăng lượng kali cần thiết cho cơ thể.
 

Hotline: 024.85.86.86.86

 

Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào, cần tham khảo chuyên gia tư vấn của Khỏe 247 hãy liên hệ ngay với chúng tôi