Xơ vữa động mạch: Nguyên nhân, triệu chứng và điều trị

Xơ vữa động mạch là một căn bệnh xảy ra khi các mảng bám tích tụ bên trong động mạch. Các động mạch trở nên cứng và hẹp, có thể hạn chế lưu lượng máu và dẫn đến cục máu đông, đau tim hoặc đột quỵ. 

 

 

Xơ vữa động mạch có thể bắt đầu từ thời thơ ấu và trở nên tồi tệ hơn theo thời gian. Thay đổi lối sống, dùng thuốc và phẫu thuật có thể giúp ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm.

 

Xơ vữa động mạch là gì?

 

Xơ vữa động mạch là một căn bệnh xảy ra khi các mảng bám tích tụ trên thành trong của động mạch. Động mạch là những mạch máu cung cấp máu chứa oxy từ tim đến phần còn lại của cơ thể và ngược lại.

 

Mảng bám ( mảng xơ vữa ) là một chất kết dính được tạo thành từ chất béo, cholesterol, canxi và các chất khác. Khi mảng bám tích tụ, các động mạch trở nên cứng và hẹp.

 

Xơ vữa có thể gây ra một số vấn đề. Các động mạch hẹp hoặc tắc nghẽn không thể cung cấp đủ máu, oxy và chất dinh dưỡng cho phần còn lại của cơ thể. Sự tắc nghẽn cuối cùng có thể dẫn đến chết mô hoặc nhiễm trùng ở tay, chân hoặc các bộ phận khác của cơ thể.

 

Một mảng bám có thể vỡ ra và sau đó mắc kẹt ở đâu đó trong cơ thể, gây ra tổn thương. Ngoài ra, cục máu đông có thể hình thành trong một động mạch hẹp. 

 

 

Bệnh có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng và các trường hợp khẩn cấp y tế. Bao gồm:

 

⦿ Cục máu đông 

⦿ Bệnh động mạch cảnh

⦿ Bệnh thận mãn tính

⦿ Bệnh mạch vành 

⦿ Đau tim

⦿ Bệnh động mạch ngoại vi 

⦿ Đột quỵ

 

Nguyên nhân gây bệnh

 

Mặc dù các nhà khoa học biết các yếu tố nguy cơ, nhưng họ không hoàn toàn hiểu rõ nguyên nhân hình thành chứng xơ vữa động mạch. Nhiều người tin rằng tình trạng này bắt đầu do nội mô, lớp lót bên trong của động mạch bị tổn thương. 

 

Hút thuốc, cholesterol cao, huyết áp cao, đường huyết cao và các yếu tố khác có thể gây ra tổn thương. Mảng bám tích tụ lại ở thành mạch. Sau đó, chúng có thể kích thích cơ thể sản sinh ra nhiều chất hơn, các chất này cũng tích tụ lại. Khiến cho các động mạch ngày càng dày lên và lưu lượng máu ngày càng giảm.

 

Một số đối tượng có nguy cơ cao gặp xơ vữa động mạch như:

 

Bất kỳ ai cũng có thể bị xơ vữa động mạch, nhưng một số người có khả năng mắc bệnh cao hơn. Các yếu tố rủi ro bao gồm:

 

⦿ Đái tháo đường 

⦿ Tiền sử gia đình mắc bệnh tim mạch sớm 

⦿ Huyết áp cao (tăng huyết áp) 

⦿ Cholesterol cao 

⦿ Thiếu hoạt động thể chất

⦿ Giới tính nam

⦿ Béo phì 

⦿ Tuổi lớn hơn (nam 45 tuổi và nữ 55 tuổi)

⦿ Hút thuốc lá 

⦿ Chế độ ăn uống không lành mạnh. Cụ thể là nhiều chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa, cholesterol, natri (muối) và đường.

 

Các triệu chứng của xơ vữa động mạch là gì?

 

Xơ vữa động mạch thường không gây ra bất kỳ triệu chứng nào cho đến khi động mạch rất hẹp hoặc bị tắc hoàn toàn. Nhiều người thậm chí không biết mình mắc bệnh cho đến khi được cấp cứu y tế. Chẳng hạn như lên cơn đau tim hoặc đột quỵ.

 

Chẩn đoán bệnh

 

Để xác định xem bạn có bị xơ vữa động mạch hay không, bác sĩ sẽ bắt đầu với:

 

⦿ Lịch sử y tế gia đình

⦿ Bệnh sử cá nhân

⦿ Khám sức khỏe. Nghe bằng ống nghe để tìm mạch yếu hoặc không có hoặc âm thanh bất thường trong động mạch của bạn được gọi là bruit.

⦿ Xét nghiệm máu. Giúp đo lượng chất béo, cholesterol, đường và protein trong máu của bạn.

 

Sau đó, bác sĩ có thể yêu cầu các xét nghiệm để chẩn đoán xơ vữa động mạch và lập kế hoạch điều trị. Một số xét nghiệm được sử dụng bao gồm:

 

⦿ Chụp mạch. Là một xét nghiệm sử dụng tia X đặc biệt để xác định vị trí và đo lường các tắc nghẽn. Thuốc cản quang được tiêm vào động mạch để giúp các khối tắc nghẽn hiển thị trên X-quang. Xét nghiệm được thực hiện thông qua một ống thông được đưa vào động mạch, thường là ở bẹn hoặc cánh tay.

⦿ Chỉ số huyết áp ở mắt cá chân / cánh tay. Giúp so sánh huyết áp ở mắt cá chân của bạn với áp suất ở cánh tay để đo lưu lượng máu ở các chi.

⦿ Chụp X-quang ngực

⦿ Chụp CT  có thể cho thấy các động mạch lớn bị xơ cứng và thu hẹp.

⦿ Siêu âm tim. Đây là một xét nghiệm không đau giúp chụp ảnh các van và buồng tim và đo hoạt động bơm máu.

⦿ Điện tâm đồ (EKG) , một xét nghiệm không gây đau để đo hoạt động điện, tốc độ và nhịp điệu của tim.

⦿ Đo chức năng tim khi bạn hoạt động thể chất.

 

Điều trị xơ vữa động mạch 

 

 

Điều trị chứng xơ vữa động mạch có thể bao gồm thay đổi lối sống, dùng thuốc và thủ tục phẫu thuật. Mục tiêu là:

 

⦿ Giảm nguy cơ đông máu.

⦿ Thực hiện các lựa chọn lành mạnh hơn để ngăn ngừa các bệnh về tim hoặc mạch bổ sung.

⦿ Ngăn ngừa các bệnh và biến chứng liên quan đến xơ vữa động mạch.

⦿ Giảm triệu chứng.

⦿ Làm chậm hoặc ngừng sự tích tụ mảng bám.

⦿ Mở rộng hoặc bắc qua các động mạch bị tắc hoặc tắc.

 

Sử dụng thuốc

 

Bác sĩ có thể kê đơn thuốc để kiểm soát huyết áp, giảm cholesterol, ổn định đường máu, ngăn ngừa cục máu đông. Một số thuốc được kê đơn như:

 

⦿ Thuốc hạ huyết áp

⦿ Thuốc giảm cholesterol

⦿ Thuốc giảm đường huyết

⦿ Thuốc chống đông máu và ức chế kết tập tiểu cầu

 

Phẫu thuật

 

Một số người bị xơ vữa động mạch tiến triển có thể yêu cầu các thủ tục phẫu thuật, chẳng hạn như:

 

⦿ Nong và đặt stent mạch vành, còn được gọi là can thiệp động mạch vành qua da. Phương pháp này giúp mở các động mạch vành (tim) hẹp hoặc bị tắc nghẽn. Nó được thực hiện thông qua một ống thông được đưa vào động mạch háng (thông tim). Bác sĩ phẫu thuật có thể đặt một stent (ống nhỏ) trong động mạch để hỗ trợ nó mở ra.

⦿ Phẫu thuật bắc cầu động mạch vành sử dụng các động mạch hoặc tĩnh mạch từ các khu vực khác trong cơ thể của bạn để bắc cầu (đi vòng quanh) một động mạch bị thu hẹp.

⦿ Phẫu thuật bắc cầu chuyển hướng máu từ động mạch chân bị tắc và cải thiện lưu lượng máu đến chân.

⦿ Cắt nội mạc động mạch cảnh là phẫu thuật loại bỏ mảng bám khỏi động mạch ở cổ để giúp ngăn ngừa đột quỵ.

 

Phòng ngừa chứng xơ vữa động mạch

 

Bạn có thể không ngăn ngừa được hoàn toàn chứng xơ vữa động mạch. Nhưng bạn có thể giảm nguy cơ và giảm bớt ảnh hưởng của bệnh bằng cách:

 

⦿ Ăn một chế độ ăn uống lành mạnh với ít chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa, cholesterol, natri (muối) và đường.

⦿ Tập thể dục thường xuyên.

⦿ Duy trì cân nặng hợp lý.

⦿ Quản lý bất kỳ tình trạng sức khỏe nào. Đặc biệt là bệnh tiểu đường, huyết áp cao và mỡ máu cao.

⦿ Bỏ thuốc lá .

⦿ Kiểm tra sức khỏe định kỳ

 

Xơ vữa động mạch là một căn bệnh xảy ra khi các mảng bám tích tụ trên thành trong của động mạch. Nó thường bắt đầu từ thời thơ ấu và trở nên tồi tệ hơn theo thời gian. Huyết áp cao, cholesterol cao, tiểu đường và các tình trạng khác có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Điều quan trọng là phải đi kiểm tra sức khỏe hàng năm để nắm bắt và quản lý mọi tình trạng liên quan. Lựa chọn lối sống lành mạnh, thuốc và thủ tục phẫu thuật có thể ngăn ngừa các biến chứng của bệnh.