PHÌNH ĐẠI TRÀNG LÀ GÌ? NGUYÊN NHÂN, TRIỆU CHỨNG VÀ PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ

Phình đại tràng là một trong những bệnh lý của đại tràng, thường gặp ở trẻ nhỏ nhưng cũng có thể gặp ở người lớn với những triệu chứng đặc trưng như táo bón kéo dài, đau bụng từng cơn, cứng bụng,…Bệnh cần sớm được phát hiện và điều trị kịp thời để tránh những biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.
 

Phình đại tràng

 

Phình đại tràng là gì?

》 Phình đại tràng ( Megacolon ) là tình trạng bệnh lý có sự giãn nở bất thường của đại tràng. Sự giãn nở này thường đi kèm với tê liệt các nhu động bình thường của đường ruột.  Bệnh còn được gọi là giãn đại tràng – là một trong những biến chứng nguy hiểm của viêm đại tràng.

》 Trong trường hợp nghiêm trọng, phân không thể di chuyển qua khỏi đại tràng, tích tụ lâu ngày gây khô cứng và có thể cần phải tiến hành phẫu thuật để loại bỏ khối phân này.

》 Đại tràng được coi là giãn bất thường khi nó có đường kính lớn hơn 12cm, và ở đại tràng sigma là trên 6,5 cm.  Phình đại tràng có thể xảy ra cấp tính hoặc mạn tính và được phân loại theo nguyên nhân.

 

Nguyên nhân gây bệnh

》 Nguyên nhân gây bệnh là do nhu động ruột bị giảm, phân di chuyển chậm và bị hút nước ở đại tràng khiến chúng trở nên khô cứng hơn rất nhiều. Phân cứ thế tích tụ mà làm đại tràng bị phình ra.

 》Bệnh được chia làm 2 loại, tương ứng với 2 nguyên nhân:

⦿    Phình đại tràng bẩm sinh

Còn được gọi là bệnh Hirschsprung , đây là một rối loạn bẩm sinh của đại tràng, trong đó bệnh nhân không có các tế bào thần kinh của đám rối tĩnh mạch còn được gọi là các tế bào hạch. Đây là một rối loạn hiếm gặp (1: 5 000), với tỷ lệ mắc bệnh ở nam gấp bốn lần nữ. 

Bệnh Hirschsprung phát triển ở thai nhi trong giai đoạn đầu của thai kỳ . Đây được xem là một bệnh lý liên quan đến di truyền. Nếu không được điều trị, bệnh nhân có thể bị viêm ruột.

⦿    Phình đại tràng mắc phải

Đại tràng có thể bị giãn bất thường do một số yếu tố và bệnh lý liên quan như:

Do thuốc: Một số thuốc chống loạn thần như Risperidone, Morphin có thể dẫn đến phình đại tràng

Nhiễm độc đại tràng: Do một số nguyên nhân bệnh lý thường gặp như bệnh viêm đại tràng mãn tính, viêm loét đại tràng, bệnh Crohn.  Cơ chế gây giãn độc đại tràng chưa được nghiên cứu và chứng minh đầy đủ. Các chuyên gia nghi ngờ là do sản xuất quá nhiều oxit nitric làm đại tràng bị nhiễm độc và bị giãn ra. Tỷ lệ mắc bệnh phổ biến là như nhau cho cả hai giới.
 

Viêm đại tràng là một trong những bệnh lý gây phình đại tràng

Ở những bệnh nhân nhiễm HIV / AIDS, viêm đại tràng do cytomegalovirus (CMV) là nguyên nhân hàng đầu gây ra phình đại tràng độc hại. CMV cũng có thể làm tăng nguy cơ phình đại tràng nhiễm độc ở bệnh nhân không nhiễm HIV / AIDS nhưng có mắc bệnh viêm ruột.

Trong các nguyên nhân này, viêm đại tràng mãn tính là nguyên nhân thường gặp gây ra phình đại tràng, thậm chí là phình cấp tính ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của bệnh nhân.

➠ XEM THÊM:  Biến chứng viêm đại tràng mãn tính và cách phòng tránh.

Bệnh Chagas 

Phình đại tràng có thể liên quan đến bệnh Chagas.  Ở Trung và Nam Mỹ , tỷ lệ mắc phình đại tràng mạn tính phổ biến nhất là ở 20% bệnh nhân mắc bệnh Chagas. Chagas được gây ra bởi Trypanosoma cruzi - một động vật nguyên sinh được truyền qua phân của một loài côn trùng. 

Chagas cũng có thể được lây truyền một cách tự nhiên, thông qua truyền máu hoặc ghép tạng, nhưng hiếm khi lây qua thực phẩm bị ô nhiễm. Các chuyên gia giải thích rằng, ở bệnh nhân mắc bệnh Chagas có sự phá hủy hệ thống thần kinh tự chủ của đại tràng, dẫn đến đại tràng bị mất trương lực cơ trơn bình thường. Từ đó, nhu động ruột bị giảm , thậm chí là không còn nhu động ruột khiến cho đại tràng dẫn dần bị giãn nở.

Một số nguyên nhân khác

Một số nguyên nhân khác có thể dẫn tới bệnh là bệnh lý thần kinh, bệnh lý hệ thống và một số bệnh lý chuyển hóa khác. Tuy nhiên, chúng không phổ biến.

 

Dấu hiệu và triệu chứng của bệnh

》 Các dấu hiệu và triệu chứng bên ngoài  của bệnh là táo bón trong thời gian rất dài, đầy chướng bụng, đau bụng, có khi đau nhói ,  sờ thấy khối phân cứng.

》 Đối với megacolon độc: có triệu chứng sốt , kali máu thấp , nhịp tim nhanh và có thể dẫn đến sốc . Loét stercoral đôi khi được quan sát thấy trong megacolon mãn tính, có thể dẫn đến thủng thành ruột trong khoảng 3% các trường hợp, dẫn đến nhiễm trùng huyết và nguy cơ tử vong.
 

Táo bón kéo dài, đầy chướng bụng là những dấu hiệu bệnh

 

Phương pháp chẩn đoán và điều trị bệnh

》 Chẩn đoán bệnh  chủ yếu  được thực hiện thông qua chụp X quang đại tràng và siêu âm đơn giản. Nội soi đại tràng cũng có thể được sử dụng để loại trừ các nguyên nhân tắc nghẽn cơ học.  

》 Các phương pháp điều trị có thể bao gồm:

⦿    Các trường hợp ổn định được điều trị hiệu quả bằng thuốc nhuận tràng, cũng như thay đổi chế độ ăn uống để giúp bệnh nhân giảm táo bón như uống nhiều nước giúp làm mềm phân và tăng cường bổ xung chất xơ từ rau xanh.

⦿     Corticosteroid và các thuốc chống viêm khác được sử dụng trong megacolon độc hại: Do các nguyên nhân là viêm đại tràng, viêm loét đại tràng và bệnh Crohn.

⦿   Thuốc kháng sinh được sử dụng cho các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn như thuốc Vancomycin đường uống để tiêu diệt vi khuẩn Clostridium difficile.

⦿    Loại bỏ phân và giải nén bằng cách sử dụng ống hậu môn trực tràng và ống thông mũi được sử dụng để điều trị phình đại tràng.

⦿    Khi bệnh tiến triển xấu đi và các biện pháp ở trên không đáp ứng với tình trạng bệnh, thậm chí có dấu hiệu ngày một nặng lên thì phẫu thuật là một biện pháp cần thiết.

⦿    Bethanechol cũng là một thuốc có thể được sử dụng để điều trị phình đại tràng,  bằng cách kích thích thụ thể muscarinic, làm tăng nhu động ruột.

 

Phình đại tràng ở trẻ em

》    Nguyên nhân gây phình đại tràng ở trẻ em

Trong thời kỳ trẻ còn nằm trong bụng mẹ sẽ xảy ra quá trình phát triển đường ống tiêu hóa và các hạch thần kinh chi phối các hoạt động tự nhiên của ruột như hoạt động co bóp nhu động ruột. Chính nhu động ruột giúp đại tràng của trẻ bình thường và việc đi đại tiện được bình thường.

Tuy nhiên, do tác động của yếu tố di truyền hoặc quá trình mang thai của mẹ xảy ra bất thường, có thể dẫn đến sự không hình thành những hạch thần kinh chi phối hoạt động co bóp của cơ trơn ruột. Từ đó, nhu động ruột của trẻ chậm lại, hoặc không có nhu động ruột khiến đại tràng dần bị giãn ra gây bệnh phình đại tràng.
 

Phình đại tràng ở trẻ em

》    Dấu hiệu phình đại tràng ở trẻ nhỏ

Trẻ mới sinh nếu có phình đại tràng thường có dấu hiệu bụng trướng căng, không đi ngoài sau 24h hoặc trẻ chỉ đi ngoài ra phân khi có sự kích thích hậu môn từ ống thông. Trẻ lớn tuổi hơn có thể có biểu hiện nôn dịch xanh nâu, chướng bụng, trẻ mệt mỏi, uể oải, chán ăn, da xanh,…

》    Điều trị phình đại tràng ở trẻ nhỏ

Với phình đại tràng mức độ nhẹ: Trẻ có thể chỉ cần dùng thuốc kết hợp với chế độ ăn uống hợp lý là có thể khiến các triệu chứng bệnh thuyên giảm.

Với phình đại tràng mức độ nặng: bác sĩ sẽ chỉ định phẫu thuật cắt bỏ phần đại tràng chứa hạch thần kinh bị dị tật, sau đó nối phần đại tràng khỏe mạnh với ống hậu môn. Đây là phẫu thuật chỉ cần thực hiện một lần và có thẻ áp dụng với trẻ sơ sinh dưới 1 tháng. 

》    Chăm sóc trẻ bị phình đại tràng bẩm sinh

Để chăm sóc trẻ được tốt hơn sau trong và sau khi điều trị, cha mẹ nên kết hợp cho trẻ có chế độ ăn uống hợp lý như tăng cường ăn chất xơ, uống nhiều nước, tạo thói quen đi đại tiện vào một thời điểm nhất định trong ngày. 

Khi thấy trẻ có dấu hiệu bất thường như táo bón hay tiêu chảy kéo dài, cha mẹ cần đưa trẻ đi khám ở trung tâm y tế để được điều trị kịp thời.

Trên đây là một số thông tin y khoa, giúp bạn hiểu hơn về bệnh phình đại tràng. Khi có các dấu hiệu nghi ngờ bệnh, bạn nên nhanh chóng đến cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị phù hợp, tránh để bệnh gây ra những ảnh hưởng đến sức khỏe và cuộc sống. Đặc biệt, với cha mẹ có con nhỏ, nên chú ý các dấu hiệu bất thường của trẻ để kịp thời phát hiện bệnh và có biện pháp xử lý kịp thời.