TRẦM CẢM LÀ GÌ? TÌM HIỂU TRIỆU CHỨNG & NGUYÊN NHÂN

Trầm cảm được xem là một tình trạng y tế nghiêm trọng bởi có thể gây ra nhiều ảnh hưởng đối với người mắc bệnh. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết được mình đang mắc trầm cảm và kịp thời điều trị. Một số người lại nhầm lẫn trầm cảm với hội chứng ruột kích thích dẫn tới sai hướng điều trị.
 

Trầm cảm là một rối loạn tâm trạng

 

Trầm cảm là gì?

》 Trầm cảm được định nghĩa là một rối loạn tâm trạng. Nó có thể được mô tả là cảm giác buồn bã, mất mát hoặc tức giận cản trở các hoạt động hàng ngày của một người. Bệnh ngày càng trở nên phổ biến, nhất là ở các nước phát triển và đang phát triển. Các Trung Tâm Kiểm Soát và Ngừa Bệnh (CDC) ước tính rằng 8,1 % người Mỹ từ 20 tuổi trở lên bị trầm cảm trong khoảng thời gian 2 tuần từ năm 2013-2016.

》 Mọi người trải qua trầm cảm theo những cách khác nhau. Nó có thể can thiệp vào công việc hàng ngày của bạn, dẫn đến mất thời gian và năng suất thấp hơn. Nó cũng có thể ảnh hưởng đến các mối quan hệ và một số tình trạng sức khỏe mãn tính.

》 Các điều kiện có thể trở nên tồi tệ hơn do trầm cảm bao gồm:

⦿    Viêm khớp
⦿    Hen suyễn
⦿    Bệnh tim mạch
⦿    Ung thư
⦿    Bệnh tiểu đường
⦿    Béo phì

》 Điều quan trọng là với mọi người bình thường nhận ra rằng đôi khi cảm thấy suy sụp là một phần bình thường của cuộc sống, cảm giác buồn có thể xảy ra với tất cả mọi người. Nhưng, nếu bạn cảm thấy thất vọng hoặc vô vọng một cách thường xuyên, bạn có thể đang đối mặt với trầm cảm.

 

Những biểu hiện, triệu chứng của bệnh trầm cảm

》 Trầm cảm có thể biểu hiện bằng một trạng thái buồn bã liên tục. Trầm cảm lớn có thể gây ra một loạt các triệu chứng. Một số ảnh hưởng đến tâm trạng của bạn, và những triệu chứng khác có thể ảnh hưởng đến sức khỏe cơ thể của bạn. 

》 Các triệu chứng trầm cảm có thể xuất hiện khác nhau giữa nam giới, phụ nữ và trẻ em. Một số triệu chứng do trầm cảm gây ra như mệt mỏi, rối loạn tiêu hóa, căng thẳng thần kinh khiến nhiều người lầm tưởng mình đang bị hội chứng ruột kích thích.

➠➠➠ XEM THÊM:  Các triệu chứng đặc trưng của hội chứng ruột kích thích

》 Đàn ông có thể gặp các triệu chứng liên quan như:

 

⦿    Tâm trạng, chẳng hạn như giận dữ, hung hăng, cáu kỉnh, lo lắng, bồn chồn

⦿    Hạnh phúc tình cảm, như cảm thấy trống rỗng, buồn bã, vô vọng

⦿     Hành vi, chẳng hạn như mất hứng thú, không còn tìm thấy niềm vui trong các hoạt động yêu thích, dễ dàng cảm thấy mệt mỏi, suy nghĩ tự tử, uống rượu quá mức, sử dụng ma túy, tham gia vào các tệ nạn xã hội.

⦿    Hứng thú tình dục, chẳng hạn như giảm ham muốn tình dục, thiếu hiệu suất tình dục

⦿    Khả năng nhận thức, chẳng hạn như không thể tập trung, khó hoàn thành nhiệm vụ, phản ứng chậm trễ trong các cuộc hội thoại

⦿    Các kiểu ngủ, như mất ngủ, ngủ không yên, buồn ngủ quá mức, không ngủ qua đêm

⦿    Thể chất, như mệt mỏi, đau, nhức đầu, các vấn đề về tiêu hóa

》 Phụ nữ có thể gặp các triệu chứng liên quan đến:

⦿    Tâm trạng, chẳng hạn như cáu kỉnh
⦿    Hạnh phúc tình cảm, chẳng hạn như cảm thấy buồn hoặc trống rỗng, lo lắng hoặc vô vọng
⦿    Hành vi, chẳng hạn như mất hứng thú với các hoạt động, rút lui khỏi các hoạt động xã hội, suy nghĩ tự tử
⦿    Khả năng nhận thức, chẳng hạn như suy nghĩ hoặc nói chậm hơn
⦿    Các kiểu ngủ, chẳng hạn như khó ngủ suốt đêm, thức dậy sớm hay ngủ quá nhiều
⦿    Thể chất, chẳng hạn như giảm năng lượng, mệt mỏi nhiều hơn, thay đổi khẩu vị, thay đổi cân nặng, đau nhức, đau đầu, chuột rút tăng
 

Cần lưu ý các dấu hiệu, triệu chứng báo hiệu bệnh trầm cảm

》 Trẻ em có thể gặp các triệu chứng liên quan đến:

⦿    Tâm trạng, như cáu kỉnh, giận dữ, thay đổi tâm trạng, khóc
⦿    Hạnh phúc về mặt cảm xúc, chẳng hạn như cảm giác bất tài (ví dụ: Tôi không thể làm gì đúng), tuyệt vọng, khóc lóc, buồn bã nhiều
⦿    Hành vi, chẳng hạn như gặp rắc rối ở trường hoặc từ chối đến trường, xa lánh bạn bè hoặc anh chị em, suy nghĩ về cái chết hoặc tự tử
⦿    Khả năng nhận thức, chẳng hạn như khó tập trung, suy giảm thành tích học tập, thay đổi điểm số
⦿    Kiểu ngủ, chẳng hạn như khó ngủ hoặc ngủ quá nhiều
⦿    Thể chất, chẳng hạn như mất năng lượng, các vấn đề về tiêu hóa, thay đổi khẩu vị, giảm cân hoặc tăng cân

 

Nguyên nhân trầm cảm

》 Có một số nguyên nhân có thể gây ra trầm cảm. Chúng có thể đến từ sinh học bên trong cơ thể hoặc đến từ hoàn cảnh. Các nguyên nhân phổ biến bao gồm:

⦿    Tiền sử gia đình. Bạn có nguy cơ mắc trầm cảm cao hơn nếu bạn có người thân trong gia đình bị trầm cảm hoặc rối loạn tâm trạng khác.
⦿    Chấn thương thời thơ ấu. Một số sự kiện, sự việc xảy ra trong quá khứ ảnh hưởng đến cách cơ thể bạn phản ứng với nỗi sợ hãi và các tình huống căng thẳng.
⦿    Cấu trúc não. Có nguy cơ trầm cảm cao hơn nếu thùy trán của bạn kém hoạt động. Tuy nhiên, các nhà khoa học không biết điều này xảy ra trước hay sau khi xuất hiện các triệu chứng trầm cảm.
⦿    Điều kiện y tế. Một số điều kiện có thể khiến bạn có nguy cơ mắc bệnh cao hơn, chẳng hạn như bệnh mãn tính , mất ngủ, đau mãn tính hoặc rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD).
⦿    Sử dụng ma túy. Tiền sử lạm dụng ma túy hoặc rượu có thể ảnh hưởng đến nguy cơ mắc bệnh của bạn.

》 Ngoài những nguyên nhân này, các yếu tố nguy cơ khác dẫn đến trầm cảm bao gồm:

⦿    Lòng tự trọng thấp hoặc tự phê bình
⦿    Tiền sử bệnh tâm thần
⦿    Một số loại thuốc
⦿    Các sự kiện căng thẳng, chẳng hạn như mất người thân, các vấn đề kinh tế hoặc ly hôn

》 Các nguyên nhân gây trầm cảm thường gắn liền với các yếu tố khác về sức khỏe của bạn. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, bác sĩ không thể xác định điều gì gây ra trầm cảm.

 

Chẩn đoán trầm cảm

》 Không có một xét nghiệm nào để chẩn đoán trầm cảm. Nhưng bác sĩ có thể chẩn đoán dựa trên các triệu chứng của bạn và đánh giá tâm lý. Trong hầu hết các trường hợp, họ sẽ hỏi một loạt câu hỏi về:

⦿    Tâm trạng
⦿    Thèm ăn
⦿    Giấc ngủ
⦿    Mức độ hoạt động
⦿    Suy nghĩ

》 Vì trầm cảm có thể liên quan đến các vấn đề sức khỏe khác nên bác sĩ cũng có thể tiến hành kiểm tra thể chất và kiểm tra công thức máu. Đôi khi các vấn đề về tuyến giáp hoặc thiếu vitamin D có thể gây ra các triệu chứng trầm cảm. Đừng bỏ qua các triệu chứng trầm cảm. Nếu tâm trạng của bạn không cải thiện hoặc trở nên tồi tệ hơn, hãy tìm kiếm sự trợ giúp y tế. Trầm cảm là một bệnh nghiêm trọng về sức khỏe tâm thần với khả năng biến chứng.

》 Nếu không được điều trị, các biến chứng có thể bao gồm:

⦿    Tăng hoặc giảm cân
⦿    Tự làm đau bản thân
⦿    Hoảng loạn
⦿    Vấn đề về mối quan hệ
⦿    Cô lập xã hội
⦿    Ý nghĩ tự tử

 

Các loại trầm cảm

》 Trầm cảm có thể được chia thành các loại tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng. Một số người trải qua các giai đoạn nhẹ và tạm thời, trong khi những người khác trải qua các giai đoạn trầm cảm nghiêm trọng và kéo dài. Có 2 loại chính : rối loạn trầm cảm chính và rối loạn trầm cảm kéo dài.

 

Rối loạn trầm cảm chính

》 Rối loạn trầm cảm chính là dạng trầm cảm nặng hơn. Nó được đặc trưng bởi cảm giác buồn bã, vô vọng và vô giá trị. Những cảm giác này không thể tự biến mất được
Để được chẩn đoán mắc bệnh trầm cảm lâm sàng, bạn phải trải qua 5 hoặc nhiều triệu chứng sau đây trong khoảng thời gian 2 tuần:

⦿    Cảm thấy chán nản nhất trong ngày
⦿    Mất hứng thú với hầu hết các hoạt động thường xuyên
⦿    Giảm cân đáng kể
⦿    Ngủ nhiều hoặc không ngủ được
⦿    Suy nghĩ chậm lại hoặc chuyển động chậm
⦿    Mệt mỏi hoặc năng lượng thấp hầu hết các ngày
⦿    Cảm giác vô dụng hoặc tội lỗi
⦿    Mất tập trung hoặc thiếu quyết đoán
⦿    Suy nghĩ lặp đi lặp lại của cái chết hoặc tự tử

Rối loạn trầm cảm kéo dài

》 Rối loạn trầm cảm kéo dài (PDD) từng được gọi là rối loạn trương lực cơ. Đó là một dạng trầm cảm nhẹ hơn, nhưng mãn tính. Để chẩn đoán, các triệu chứng phải kéo dài ít nhất 2 năm. PDD có thể ảnh hưởng đến cuộc sống của bạn nhiều hơn là trầm cảm lớn vì nó kéo dài trong một thời gian dài hơn. Những người bị PDD thường gặp:

⦿    Mất hứng thú với các hoạt động hàng ngày
⦿    Cảm thấy vô vọng
⦿    Thiếu năng suất trong là việc
⦿    Có lòng tự trọng thấp

 

Điều trị trầm cảm

》 Việc điều trị có thể giúp cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh. Bạn có thể kiểm soát thành công các triệu chứng bằng một hình thức điều trị hoặc bạn có thể kết hợp các phương pháp điều trị có hiệu quả tốt nhất.

》 Điều trị phổ biến nhất là kết hợp các phương pháp điều trị y tế và liệu pháp lối sống, bao gồm:

Thuốc

》 Bác sĩ có thể kê đơn các loại thuốc:

⦿    Thuốc chống trầm cảm
⦿    Chống độc
⦿    Thuốc chống loạn thần

》 Mỗi loại thuốc được sử dụng để điều trị trầm cảm đều có lợi ích và rủi ro tiềm ẩn nhất định. Do vậy, bạn không nên tự ý mua thuốc về uống mà cần uống thuốc theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ.

Tâm lý trị liệu

》 Nói chuyện với một bác sĩ tâm lý có thể giúp bạn học các kỹ năng để đối phó với cảm giác tiêu cực. Bạn cũng có thể cảm thấy hữu ích từ các buổi trị liệu gia đình hoặc nhóm.
 

Nói chuyện với bác sĩ tâm lý có thể giúp ích cho tình trạng bệnh

Liệu pháp ánh sáng

》 Tiếp xúc với liều lượng ánh sáng trắng có thể giúp điều chỉnh tâm trạng của bạn và cải thiện các triệu chứng trầm cảm. Liệu pháp ánh sáng thường được sử dụng trong rối loạn cảm xúc theo mùa , hiện được gọi là rối loạn trầm cảm chủ yếu với mô hình theo mùa.

Tập thể dục

》 Đặt mục tiêu cho 30 phút hoạt động thể chất 3 đến 5 ngày một tuần. Tập thể dục có thể làm tăng sản xuất endorphin của cơ thể , đó là những hormone cải thiện tâm trạng của bạn.

Tránh rượu và ma túy

》 Uống hoặc lạm dụng rượu, chất kích thích, ma túy có thể làm bạn cảm thấy tốt hơn một chút. Nhưng về lâu dài, những chất này có thể làm cho các triệu chứng trầm cảm và lo lắng tồi tệ hơn.

Chăm sóc bản thân

》 Bạn cũng có thể cải thiện các triệu chứng trầm cảm bằng cách chăm sóc bản thân. Điều này bao gồm ngủ nhiều , ăn một chế độ ăn uống lành mạnh , tránh những người gây cho mình cảm xúc tiêu cực và tham gia các hoạt động thú vị.

》 Đôi khi trầm cảm không đáp ứng với thuốc. Bác sĩ có thể đề nghị các lựa chọn điều trị khác nếu các triệu chứng của bạn không cải thiện. Chúng bao gồm liệu pháp chống co giật (ECT) hoặc kích thích từ xuyên sọ lặp đi lặp lại (rTMS) để điều trị trầm cảm và cải thiện tâm trạng của bạn.

Phương pháp điều trị thay thế

》 Hỏi bác sĩ về châm cứu hoặc thiền định . Một số chất bổ sung thảo dược cũng được sử dụng để điều trị trầm cảm, như dầu cá. Nói chuyện với bác sĩ trước khi bổ sung hoặc kết hợp bổ sung với thuốc theo toa vì một số thực phẩm bổ sung có thể phản ứng với một số loại thuốc. Một số thực phẩm bổ sung cũng có thể làm trầm trọng thêm bệnh trầm cảm hoặc làm giảm hiệu quả của thuốc.

》 Một số loại thực phẩm bổ sung có thể giúp ích cho tình trạng bệnh như:

⦿    S-adenosyl-L-methionine (SAMe)

Hợp chất này đã cho thấy trong các nghiên cứu hạn chế để có thể làm giảm các triệu chứng trầm cảm. Các tác dụng được thấy rõ nhất ở những người dùng thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRIs) , một loại thuốc chống trầm cảm truyền thống.

⦿    5-hydroxytryptophan (5-HTP)

5-HTP có thể làm tăng mức serotonin trong não, có thể làm giảm các triệu chứng. Cơ thể bạn tạo ra hóa chất này khi bạn tiêu thụ tryptophan – một axit amin quan trong của cơ thể.

⦿    Axit béo omega-3

Những chất béo thiết yếu này rất quan trọng đối với sự phát triển thần kinh và sức khỏe của não. Bổ sung omega-3 vào chế độ ăn uống của bạn có thể giúp giảm các triệu chứng trầm cảm.

⦿    Tinh dầu

Tinh dầu là một phương thuốc tự nhiên phổ biến trong nhiều điều kiện, nhưng nghiên cứu về tác dụng của chúng đối với trầm cảm còn hạn chế. Những người bị trầm cảm có thể tìm thấy sự giảm bớt triệu chứng với các loại tinh dầu sau:

Gừng: Hít mùi hương của tinh dầu gừng có thể kích hoạt các thụ thể serotonin trong não của bạn. Điều này có thể làm chậm sự giải phóng các hormone gây căng thẳng.
Cam Bergamot: Loại tinh dầu cam quýt này đã được chứng minh là làm giảm lo lắng ở những bệnh nhân đang chờ phẫu thuật. Lợi ích tương tự có thể giúp những người gặp phải lo lắng do trầm cảm.
Các loại dầu khác, như hoa cúc hoặc dầu hoa hồng , có thể có tác dụng làm dịu khi hít vào. Những loại dầu này có thể có lợi trong quá trình sử dụng ngắn hạn.

⦿    Vitamin

Vitamin rất quan trọng đối với nhiều chức năng cơ thể. Nghiên cứu cho thấy hai loại vitamin đặc biệt hữu ích để làm giảm các triệu chứng trầm cảm:

Vitamin B: B-12 và B-6 rất quan trọng đối với sức khỏe của não. Khi mức vitamin B của bạn thấp, nguy cơ mắc trầm cảm của bạn có thể cao hơn.
Vitamin D: Đôi khi được gọi là vitamin ánh nắng vì tiếp xúc với ánh nắng mặt trời cung cấp cho cơ thể bạn, Vitamin D rất quan trọng đối với sức khỏe của não, tim và xương. Những người bị trầm cảm có nhiều khả năng có lượng vitamin này thấp.

 

Trầm cảm khi mang thai

》 Mang thai là một khoảng thời gian thay đổi nhiều về cả tâm lý và sinh lý của người mẹ, đây là lúc người mẹ cần được bổ sung đầy đủ các chất dinh dưỡng để khỏe mạnh về thể chất, đồng thời khỏe mạnh cả về tinh thần để có một thai kỳ an toàn. Tuy nhiên, vẫn có một tỷ lệ cao những phụ nữ mang thai bị trầm cảm.
 

Trầm cảm cũng có thể xuất hiện ở phụ nữ có thai

》 Các triệu chứng trầm cảm khi mang thai bao gồm:

⦿    Thay đổi khẩu vị hoặc thói quen ăn uống
⦿    Cảm thấy tuyệt vọng
⦿    Sự lo ngại
⦿    Mất hứng thú với các hoạt động và những thứ bạn thích trước đây
⦿    Nỗi buồn dai dẳng
⦿    Gặp rắc rối trong việc tập trung hoặc ghi nhớ
⦿    Có vấn đề về giấc ngủ, bao gồm mất ngủ hoặc ngủ quá nhiều
⦿    Ý nghĩ về cái chết hoặc tự tử

》 Điều trị trầm cảm ở phụ nữ mang thai có thể tập trung hoàn toàn vào liệu pháp nói chuyện và các phương pháp điều trị tự nhiên khác. Mặc dù một số phụ nữ dùng thuốc chống trầm cảm khi mang thai, nhưng không rõ loại nào an toàn nhất. Bác sĩ có thể khuyến khích bạn thử một lựa chọn thay thế cho đến sau khi sinh em bé. Những rủi ro cho trầm cảm có thể tiếp tục sau khi sinh em bé. Trầm cảm sau sinh , còn được gọi là rối loạn trầm cảm lớn  và là một mối quan tâm nghiêm trọng đối với các bà mẹ mới sinh.

Trầm cảm có thể là tạm thời, hoặc nó có thể là một rối loạn lâu dài. Điều trị không phải lúc nào cũng làm cho trầm cảm của bạn biến mất hoàn toàn. Tuy nhiên, điều trị thường làm cho các triệu chứng dễ kiểm soát hơn. Kiểm soát các triệu chứng trầm cảm liên quan đến việc tìm ra sự kết hợp đúng đắn của thuốc và liệu pháp. Nếu một phương pháp điều trị không hiệu quả, hãy nói chuyện với bác sĩ để giúp bạn tạo ra một kế hoạch điều trị khác nhau có thể hiệu quả hơn trong việc giúp bạn quản lý tình trạng của mình.