Ngộc độc thực phẩm là gì? Thế nào là nhiễm trùng và nhiễm độc thực phẩm, biện pháp phòng tránh

Ngộ độc thực phẩm đã không còn là cái tên xa lạ nữa, bởi tình trạng này có thể gặp ở bất kỳ độ tuổi hay đối tượng nào. Cùng tìm hiểu về ngộ độc thực phẩm để có thêm những kiến thức hữu ích trong việc nhận biết, điều trị và phòng tránh tình trạng bệnh lý này.

 

Ngộ độc thực phẩm là gì?

》 Ngộ độc thực phẩm, còn được gọi là ngộ độc thức ăn hay trúng thực, là tình trạng gây ra do ăn uống phải thức ăn hay nước uống bị nhiễm khuẩn, nhiễm độc hay những loại thực phẩm bị biến chất, ôi thiu, có chất bảo quản, chất phụ gia... 

》 Trường hợp ngộ độc nặng có thể gây nguy hại đến sức khỏe người mắc phải nếu không được điều trị kịp thời, và thường người bệnh sẽ ổn định trở lại sau vài ngày điều trị.

Nhiễm trùng thực phẩm là sự xâm nhập của vi khuẩn có hại vào trong thực phẩm.
Nhiễm độc thực phẩm là sự xâm nhập của chất độc vào thực phẩm.
Nhiễm trùng và nhiễm độc thực phẩm đều có thể gây hư hỏng thực phẩm và gây ngộ độc đối với người tiêu thụ những thực phẩm đó.
 

Các triệu chứng của ngộ độc thực phẩm

Sau khi ăn uống phải thức ăn, nguồn nước bị nhiễm độc, tình trạng ngộ độc thực phẩm có thể biểu hiện thông qua các triệu chứng như:

⦿ Đau bụng quằn quại.
⦿ Buồn nôn sau khi ăn và nôn mửa
⦿ Tiêu chảy
⦿ Sốt
⦿ Đau đầu

 
Ngộ độc thực phẩm có thể khiến người bệnh đau bụng quằn quại, nôn, tiêu chảy,…

Nếu tình trạng ngộ độc nặng hơn, có thể biểu hiện những triệu chứng như:
 

⦿ Tiêu chảy ra máu
⦿ Dấu hiệu mất nước: môi khô, mắt trũng, khát nước, mạch nhanh, thở nhanh.
⦿ Trụy tim mạch
⦿ Sốc nhiễm khuẩn.

Khi có các triệu chứng trên, bạn nên sớm đến trung tâm y tế để được xử trí kịp thời, ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm khi có tình trạng ngộ độc.

 

Nguyên nhân gây ngộ độc thực phẩm

》 Nguyên nhân ngộ độc thực phẩm là do thực phẩm của con người bị nhiễm khuẩn, nhiễm chất độc hóa học và những yếu tố có hại khác.

Vi khuẩn là nguyên nhân phổ biến gây ngộ độc thực phẩm. Một số loài vi khuẩn thường gây bệnh như:

⦿ Campylobacter jejuni
⦿ Clostridium perfringens
⦿ Salmonella
⦿ Escherichia coli
⦿ Shigella
⦿ Listeria monocytogenes
⦿ Ngoại độc tố
⦿ Độc tố từ vi nấm như Aflatoxin, Citrinin, Citreoviridin, axit cyclopiazonic, Cytochalasin...

Một số loài virus gây bệnh như:

⦿ Enterovirus
⦿ Hepatitis A
⦿ Hepatitis E
⦿ Norovirus
⦿ Rotavirus

 

》 Ký sinh trùng: ký sinh trùng gây ngộ độc thực phẩm do động vật truyền sang người như: Platyhelminthes, Nematoda, Protozoa.

》 Bạn có thể bị ngộ độc thực phẩm nếu ăn phải thức ăn hoặc nước uống nhiễm độc. Trong quá trình sản xuất và chế biến, thực phẩm có thể bị nhiễm độc bất cứ lúc nào, ví dụ như khi trồng, thu hoạch, chế biến, bảo quản, vận chuyển hoặc chuẩn bị. 

》 Nguyên nhân gây ngộ độc thực phẩm thường do các loài khuẩn có hại di chuyển từ bề mặt này sang bề mặt khác. Nếu bạn ăn những món ăn không được nấu chín như salad hay các món ăn khác, những khuẩn có hại chưa được tiêu diệt này sẽ gây ra ngộ độc thực phẩm.

》 Chất độc là một nguyên nhân khác. Chất độc có thể được sản sinh ra do vi khuẩn, có sẵn trong thức ăn, do thực vật và động vật hoặc cá hoặc do các vi khuẩn khác. Bên cạnh đó, chất độc có thể đến từ một số hóa chất nhất định.

 

Cách thức chẩn đoán ngộ độc thực phẩm

》 Các bác sĩ có thể chẩn đoán bệnh bằng việc khai thác những thông tin về bệnh sử, bao gồm thời gian mắc bệnh, các triệu chứng, các thực phẩm bạn đã ăn. 

》 Đồng thời, Bác sĩ sẽ khám lâm sàng để kiểm tra xem bạn có dấu hiệu bị mất nước hay không. Từ đó đi đến những xét nghiệm chẩn đoán như xét nghiệm máu, cấy phân hoặc kiểm tra kí sinh trùng, để xác định nguyên nhân gây bệnh và đi đến chẩn đoán kết luận.

》 Sau khi lấy mẫu phân và xét nghiệm, có thể xác định vi khuẩn gây bệnh. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, bác sĩ cũng không thể xác định được nguyên nhân chính xác gây ra ngộ độc thực phẩm.
 

Bị ngộ độc thực phẩm thì uống thuốc gì? Các phương pháp điều trị.
 

Xử trí tại nhà:


》 Bệnh nhân cần tự gây nôn để nôn được hết thức ăn bị nhiễm khuẩn, nhiễm độc đã được đưa vào cơ thể. Tuy nhiên, bạn không nên gây nôn ở trẻ em vì trẻ dễ bị sặc.

》 Sau đó, bệnh nhân nên uống Oresol để bù điện giải.

》 Đối với bệnh co giật, ngưng thở, ngưng tim, nên được sơ cứu hô hấp nhân tạo rồi chuyển ngay đến cơ sở y tế gần nhất để xử lý kịp thời. 

》 Nếu người bệnh hôn mê, bạn hãy đặt bệnh nhân nằm đầu thấp, nghiêng về một bên, phòng chất nôn tràn vào phổi. Sau khi sơ cứu, bạn hãy nhanh chóng đưa người bệnh vào bệnh viện để được điều trị.


Điều trị ngộ độc:


》 Đối với trường hợp ngộ độc  nhẹ, bệnh có thể tự khỏi mà không cần điều trị sau vài ngày. Tuy nhiên, nếu bạn không thể tự phục hồi và tình trạng ngộ độc ngày càng trầm trọng hơn thì tùy thuộc vào nguyên nhân và mức độ các triệu chứng, bác sĩ sẽ chọn cách điều trị phù hợp cho bạn.

 

Tùy từng nguyên nhân và mức độ ngộ độc mà bác sĩ lựa chọn những cách điều trị phù hợp

》 Bác sĩ có thể chỉ định bổ sung lượng nước bị mất đi, Chất lỏng và chất điện giải, bao gồm khoáng chất như natri, kali và canxi, từ đó giúp duy trì cân bằng lượng nước-điện giải mà cơ thể đã bị mất đi do tiêu chảy hay nôn. 

》 Trong trường hợp bạn ngộ độc thực phẩm do vi khuẩn xác định được và các triệu chứng rất trầm trọng, bạn sẽ được dùng kháng sinh. Trong quá trình mang thai, điều trị bằng kháng sinh kịp thời có thể tránh cho thai nhi khỏi bị nhiễm trùng.

》 Đồng thời, tùy theo từng triệu chứng khác nhau ở mỗi người bệnh mà bác sĩ lựa chọn những biện pháp cấp cứu phù hợp.

 

➊ Bị ngộ độc thực phẩm có nên uống nước đường không?

》 Đây là câu hỏi của rất nhiều người, thắc mắc không biết khi ngộ độc thực phẩm thì có nên uống nước đường không? 

》 Khi bị ngộ độc, cơ thể có biểu hiện nôn, tiêu chảy nên tốt nhất người bệnh chỉ nên uống nước lọc hay bổ sung dung dịch chất điện giải. Hạn chế uống các loại nước đường, nước ngọt, nước có gas hay các loại nước uống có cồn.

 

➋ Bị ngộ độc thực phẩm nên ăn gì để nhanh khỏe?

》 Bạn cần chú ý, khi các triệu chứng ngộ độc đang rầm rộ thì không nên ăn uống, hãy để cho dạ dày được nghỉ ngơi trong vòng một vài giờ.

》 Khi sau khi nôn hết thức ăn hay tiêu chảy,  cơ thể sẽ rất yếu sức. Vì vậy, người bệnh phải chú ý dùng các loại thực phẩm không gây nặng nề lên cơ quan tiêu hóa
Một số thực phẩm bạn nên dùng khi tình trạng ngộ độc thực phẩm đã ổn định như:

⦿ Nước: Khi bị ngộ độc thực phẩm, thường có biểu hiện bị nôn và tiêu chảy, do đó cơ thể mất nước rất nhiều, từ đó mất cân bằng điện giải. Việc bổ sung nước sau khi ngộ độc thức ăn là rất cần thiết và quan trọng. Bên cạnh nước, bạn cũng có thể uống oresol để bù chất điện giải cho cơ thể.

⦿ Các loại thức ăn nhẹ, nhạt và dễ tiêu hóa: Lúc này đường ruột thường rất yếu. Vì vậy, bạn hãy chọn những món ăn dễ tiêu hóa để ruột tránh ruột phải việc quá sức. Một số món ăn dễ tiêu hóa như cháo, bột yến mạch, khoai tây nghiền nấu chín, các loại trái cây mềm…

⦿ Thực phẩm chứa lợi khuẩn cho hệ tiêu hóa: Việc bổ sung các vi khuẩn có lợi cho đường ruột sau khi bị ngộ độc thức ăn sẽ giúp cân bằng lại hệ vi sinh trong ruột. Sữa chua chính là lựa chọn tốt.

》 Bên cạnh đó, bạn cần lưu ý không nên sử dụng các thực phẩm khô cứng, khó tiêu như thực phẩm thô, rau củ cứng, đồ chiên rán, nhiều dầu mỡ, đồ ăn cay,… Đồng thời tránh đồ uống có cồn, caffein, thuốc lá...

 

Top 5 biện pháp phòng tránh nhiễm trùng, nhiễm độc thực phẩm

》 Nếu thực phẩm không được nấu chín hoặc hoa quả, rau xanh không được rửa sạch thì các loại vi khuẩn sót lại sé gây bệnh đối với đường ruột của con người. 

Dưới đây là những lời khuyên giúp bạn phòng tránh ngộ độc do thực phẩm:

1. Rửa sạch tay, và bề mặt tất cả dụng cụ bếp cũng như thực phẩm, rau xanh tươi sống

》 Luôn rửa sạch thực phẩm không cần biết là nguồn gốc từ đâu, có phải là sản phẩm tự nhiên hay không. Dù ăn hoa quả trực tiếp cả vỏ hay gọt vỏ thì cần nhớ phải rửa thật sạch các loại rau xanh và hoa quả tươi đó.

》 Trước khi chạm tay vào thức ăn hãy rửa tay thật sạch bằng nước ấm và xà phòng. Luôn làm sạch thớt, các loại dụng cụ trong nhà bếp, những nơi thường có tiếp xúc với thức ăn sống. 

Nên rửa sạch các loại thực phẩm để phòng tránh ngộ độc 

2. Lựa chọn nguồn thực phẩm đảm bảo chất lượng

》 Theo PGS.TS Nguyễn Thanh Chò - Chủ nhiệm bộ môn Dinh Dưỡng-Bệnh viện 103: Cần chọn mua những thực phẩm tươi, sạch, thực phẩm giữ được màu tự nhiên, không có màu sắc và mùi vị lạ, biểu hiện ôi thiu. Nên đi chợ vào buổi sáng sớm vì có nhiều thực phẩm tươi mới dễ lựa chọn. 

3. Không để lẫn thực phẩm sống với thức ăn đã nấu chín 

》 Nên tách riêng các loại thịt, không để lẫn vào rau. Bọc kín từng loại thịt này trong túi nilon để nước chảy ra không dính vào thực phẩm khác. 

》 Nếu thực phẩm chưa chế biến ngay cần cho vào tủ lạnh để bảo quản. Thịt, cá, tôm... khi mua về nên rửa sạch, cho vào túi bóng hay hộp nhựa riêng với từng loại thực phẩm rồi để vào tủ lạnh. Những thực phẩm này nên để ở dưới cùng ngăn bảo quản lạnh, vì nếu có dịch chảy ra sẽ không làm ướt các thực phẩm khác. Rau củ quả cần dự trữ ở ngăn mát của tủ lạnh. Thức ăn chín không đựng vào dụng cụ vừa đựng thực phẩm sống, nhất là thịt, cá...

4. Đun lại thức ăn trước khi cất vào tủ lạnh 

》 Theo ông Trịnh Ngọc Khải -  Chủ tịch CLB đầu bếp chuyên nghiệp Hà Nội, nhiều người có thói quen bỏ thức ăn thừa vào tủ lạnh, khi ăn mới đun nấu lại. Như thế không tốt bởi tủ lạnh chỉ kiềm chế sự phát triển của vi khuẩn chứ không thể diệt khuẩn.

》 Hãy đun sôi, nấu chín để diệt khuẩn, để nguội rồi mới cất vào tủ lạnh. Khi ăn nên hâm nóng ở nhiệt độ 70-100 độ C mới an toàn. Nếu để thực phẩm ở môi trường ngoài trời quá 4 tiếng rất dễ biến chất và ngộ độc. Nên bảo quản thực phẩm, đồ ăn thức uống ở điều kiện che đậy, nhiệt độ dưới 4 độ C. 

5. Bảo quản thực phẩm đúng cách trong tủ lạnh

》 Các loài khuẩn gây hại tiềm ẩn trong thực phẩm sẽ phát triển và lây lan rất nhanh nếu không được bảo quản trong điều kiện thích hợp. 

》 Thực phẩm sau 2 giờ mua tại các cửa hàng hay siêu thị cần được bảo quản ở điều kiện lạnh. Còn nếu ở điều kiện nhiệt độ phòng (32 độ C), thì trong vòng 1 giờ thì các loại thịt nên được bảo quản trong tủ lạnh. 

》 Đối với các loại thực phẩm như thịt, cá, hải sản có thể dự trữ trong ngăn đá tủ lạnh khoảng 2 ngày. Đối với thịt bò, thịt bê, thịt cừu thì có thể dự trữ 3-5 ngày.

Hy vọng bài viết này đã đem lại những thông tin hữu ích, giúp các bạn giải đáp các thắc mắc về tình trạng ngộ độc thực phẩm, từ đó có thể áp dụng các biện pháp phòng ngừa cho bản thân cũng như biết cách điều trị như thế nào cho hiệu quả. Nếu có bất kỳ câu hỏi nào cần được giải đáp từ đội ngũ tư vấn Khỏe 247, nhanh tay truy cập Tin sức khỏe để được giải đáp mọi thắc mắc nhé.